Three-dimensional printing (3DP), also known as additive manufacturing, rapid prototyping technology, free-forming technology, etc., is based on the principle of discrete-stacking, using computer-assisted layering and superposition molding techniques. Material is added layer by layer to form a 3D solid. Since the concept of 3D printing technology was first proposed by Charles W. Hull in 1986, 3D printing has penetrated into all walks of life and led innovation, resulting in global manufacturing due to its unique advantages in high precision, personalized manufacturing and complex shape construction. Industry change. Biological 3D printing is a cross-application of 3D printing technology in the field of biomedicine, which has important research significance and application prospects. 3D printing technology can be used to create standard models, as well as tailor-made surgical stents for patients. The patient’s bone defect is scanned by medical imaging techniques such as computed tomography (CT) or nuclear magnetic resonance (MRI) to obtain the desired stent model, which is then printed using a three-dimensional printer. This is difficult to achieve with traditional molding techniques. In recent years, 3D printing technology has been widely used in the medical field, including craniofacial transplantation, crown restoration, prosthetic devices, medical equipment, surgical models, organ printing, drug delivery models, bone tissue engineering stents, etc. [1]. 3D printing technology has attracted wide attention from researchers due to its tailorability, structural and pore controllability, and the ability to composite multiple materials. This trend has also inspired many inventions with breakthrough treatments and devices.

To, czy mo?na drukowa? biomateria?y, ma wiele wspólnego z u?ywanymi drukarkami 3D. Ró?ne drukarki maj? ró?ne wymagania materia?owe. W dziedzinie biomedycyny g?ówne u?ywane drukarki s? podzielone na cztery typy: fotoutwardzalna technologia druku stereofonicznego, technologia drukowania z nak?adaniem stopionym, technologia selektywnego spiekania laserowego i technologia bezpo?redniego wyt?aczania zawiesiny.

Techniki osadzania stopionego i bezpo?redniego wyt?aczania zawiesiny s? dwoma powszechnie stosowanymi metodami przygotowania rusztowań do in?ynierii tkanki kostnej. Niektóre bezpo?rednio drukowane pasty to roztwory polimerów, które s? mieszane z wod? lub rozpuszczalnikami o niskiej temperaturze wrzenia (dichlorometan (DCM), dimetylosulfotlenek (DMSO), niektóre s? roztworami polimerów, które szybko odparowuj? po wyt?aczaniu lub niektóre hydro?ele zachowuj? swoj? pierwotn? struktur? po wyt?aczaniu. powstaj? w wyniku trójwymiarowego drukowania, mo?na zachowa? kszta?t poprzez zachowanie tiksotropowe, wykrywanie temperatury lub sieciowanie po wyt?aczaniu. Do osadzania przez stapianie i drukowania bezpo?redniego. Rozdzielczo?? mo?e wynosi? nawet 25 mikronów w p?aszczy?nie XY, a warstwa grubo?? wynosi 200-500 mikronów [2]. Zasadniczo te dwie metody maj? problemy z drukowaniem d?ugich nieobs?ugiwanych lub ostro zakończonych modeli. Filamenty nie maj? wystarczaj?cej wytrzyma?o?ci, aby si? natychmiast utrzyma?, wi?c wyst?puje lu?ne lub ca?kowite za?amanie w nieobs?ugiwana cz???. Aby rozwi?za? ten problem, czasami materia? wype?niaj?cy jest dodawany podczas procesu drukowania, po zakończeniu drukowania. Rozpuszcza si? w rozpuszczalniku lub kalcynowane w wysokiej temperaturze.

Technologia druku 3D w topieniu cz?stek jest szeroko stosowana w prototypowaniu przemys?owym, w tym w technologii selektywnego spiekania laserowego i technologii adhezji cz?stek, która nie tylko drukuje polimery, ceramik?, metale i ich kompozyty, ale tak?e nadaje im niepowtarzaln? lub skomplikowan? struktur?. Selektywne spiekanie laserowe wykorzystuje laser o okre?lonej orientacji, aby doprowadzi? cz?stki polimeru lub metalu powy?ej ich temperatury topnienia, a tym samym stopi? cz?stki razem. Wi?zka laserowa jest nak?adana warstwowo zgodnie z modelem komputerowym, a cz?stki topi si? od góry, a ten etap powtarza si?, aby osi?gn?? końcowy wynik [3]. Selektywna technologia laserowa jest wolniejsza w budowie, bardziej kosztowna i wymaga u?ycia du?ej ilo?ci materia?u, ale jej zdolno?? do formowania wielu materia?ów na jednej obrabiarce wci?? sprawia, ?e jest hitem w wielu obszarach produkcyjnych. Technologia ??czenia cz?stek jest równie? znana jako technologia bezkierunkowego spiekania laserowego, a jej g?ówna zasada jest podobna do technologii selektywnego spiekania laserowego. Jednak w przeciwieństwie do laserowego stapiania cz?stek, technika ??czenia cz?stek wykorzystuje ciek?y roztwór spoiwa do wi?zania cz?stek, a nast?pnie uzyskania trójwymiarowego cia?a sta?ego przez kalcynacj? w wysokiej temperaturze. W in?ynierii tkanek twardych, takich jak ortopedia lub chirurgia jamy ustnej, zastosowano techniki selektywnego spiekania laserowego i techniki adhezji cz?stek.

Stereolitografia jest procesem formowania ?wiat?a ultrafioletowego lub ?wiat?a laserowego przez zdolny do fotopolimeryzacji ciek?y polimer w celu utworzenia pojedynczej, sztywnej folii polimerowej. Po polimeryzacji pod?o?e jest obni?ane do roztworu, dzi?ki czemu nowa ?ywica mo?e przep?ywa? nad drukowan? powierzchni? i polimeryzowa? powy?ej. Spo?ród wszystkich technologii drukowania litografia stereo ma najwy?sz? rozdzielczo??, tradycyjna rozdzielczo?? litografii stereo osi?ga 25 mikronów, podczas gdy litografia stereo w mikroskali i precyzyjna litografia stereo maj? rozdzielczo?? pojedynczego mikrona [4]]. Jednak ze wzgl?du na stereolitografi? mo?na go sieciowa? tylko w ?wietle ultrafioletowym, rozszerzone w?a?ciwo?ci po formowaniu, brak odpowiednich w?a?ciwo?ci mechanicznych, ?ywica jest ?atwo blokowana na końcu, a co najwa?niejsze, nie ma odpowiednich faz biologicznych, które mo?na zastosowa? do stereolitografii . Pojemno?ciowe i biodegradowalne materia?y sprawiaj?, ?e nie ma miejsca na rozwój w dziedzinie medycyny. Jednak w ostatnich latach odkrycie niektórych naturalnych lub syntetycznych sieciowalnych biomateria?ów da?o ogromne mo?liwo?ci zastosowania stereolitografii w dziedzinie in?ynierii tkankowej [5].

Rycina 1 Jak wydrukowa? ucho [6]

W ci?gu ostatnich dziesi?ciu lat technologia drukowania 3D szybko si? rozwin??a, co pozwoli?o na jej zastosowanie w wielu nowych dziedzinach i przyci?gn??o uwag? sprz?tu medycznego i in?ynierii tkankowej. Poniewa? drukowanie 3D mo?e w krótkim czasie i przy niskich kosztach dostosowa? okre?lone produkty medyczne do potrzeb pacjentów, sprawia to, ?e technologia druku 3D ma du?e perspektywy rozwoju w przysz?ej erze osobistej medycyny. Obecnie istnieje wiele materia?ów biologicznych do przygotowania rusztowań do in?ynierii tkanki kostnej lub innych produktów medycznych za pomoc? druku trójwymiarowego. W tej sesji przedstawimy przegl?d w?a?ciwo?ci materia?ów wymaganych dla ró?nych technologii drukowania oraz podkre?lymy zastosowane biomateria?y oraz ich zalety i wady.

Aktywna ceramika biomedyczna jest idealna do bionicznych materia?ów do naprawy ko?ci, symuluj?c faz? mineraln?, struktur? i w?a?ciwo?ci mechaniczne naturalnej ko?ci. Obecnie trudno jest bezpo?rednio drukowa? materia?y ceramiczne za pomoc? drukarek 3D, poniewa? ciek?e materia?y ceramiczne s? ma?e, a ich temperatura topnienia wykracza daleko poza zakres, który mo?e wytrzyma? druk termotopliwy. Ponadto materia?y ceramiczne nie nadaj? si? do fotoutwardzania technologii druku trójwymiarowego ze wzgl?du na brak w?a?ciwo?ci ?wiat?oczu?ych. Trudno jest równie? wydrukowa? porowat? struktur? o wysokiej g?sto?ci przy u?yciu systemu selektywnego spiekania laserowego. Technologia bezpo?redniego wyt?aczania 3D jest obecnie najbardziej obiecuj?c? metod? drukowania materia?ów ceramicznych. Proszek ceramiczny musi mie? odpowiedni? wielko?? cz?stek (zwykle 10-150 mikronów) i odpowiedni roztwór wi???cy, aby u?atwi? drukowanie. Formowanie [7].

Proszek hydroksyapatytu jest szeroko stosowany w druku trójwymiarowym, co wi??e si? z du?? ilo?ci? fosforanu wapnia w jego fazie mineralnej. Roztwór poliakrylowy napylano na warstw? proszku HA warstwa po warstwie, a nast?pnie spiekano w celu zakończenia procesu utwardzania, tak ?e otrzymali?my sprz?ganie hydroksyapatytu. Poprzez spiekanie jego wytrzyma?o?? na ?ciskanie (0,5-12 MPa) mo?e spe?nia? minimalne wymagania ludzkiej ko?ci g?bczastej. Przeszczepiono go do modelu mysiego, a po 8 tygodniach na brzegu stentu rozpocz??o si? tworzenie nowej ko?ci, aw ?rodku wyros?y osteoidy i naczynia krwiono?ne. Jednak pomimo doskona?ego dzia?ania sztucznego rusztowania kostnego nadal daleko mu do standardu klinicznego zastosowania [8]. Bioglass to agregat krzemianów, w którym cz?steczki wewn?trzne s? losowo rozmieszczone. Sk?adniki w materiale mog? wymienia? si? lub reagowa? ze sk?adnikami w ?ywym ciele, tworz?c substancj? kompatybiln? z samym organizmem. Naukowcy przeprowadzili seri? badań na bioaktywnym szkle poprzez eksperymenty na komórkach i na zwierz?tach i stwierdzili, ?e bioglass ma doskona?? samodegradacj?, a jego produkt jonowy mo?e zwi?ksza? proliferacj? i ró?nicowanie osteoblastów oraz aktywowa? ekspresj? genów osteogennych. Aby skutecznie leczy? zwi?zane z nowotworami zaburzenia uboczne ko?ci, Lu i wsp. [9] najpierw przygotowali mezoporowat? bio-szyb? modyfikowan? nanocz?stkami i zmieszali j? z chitozanem, aby przygotowa? porowate rusztowanie kompozytowe. Rusztowanie kompozytowe ma dobre funkcje regeneracji ko?ci i terapii fototermicznej oraz ma wielk? warto?? u?ytkow? w leczeniu wad ko?ci zwi?zanych z nowotworem.

Rycina 2 Sztuczna ko?? superelastyczna [10]

Medyczne materia?y do drukowania polimerowego maj? doskona?e w?a?ciwo?ci przetwarzania, mog? by? stosowane w ró?nych trybach drukowania oraz maj? dobr? biokompatybilno?? i zdolno?? do rozk?adu, co czyni je g?ówn? si?? w biomateria?ach do drukowania 3D. Ró?ne techniki drukowania wymagaj? ustawienia ró?nych parametrów drukowania materia?u. Na przyk?ad druk stopionego osadzania wykorzystuje termoplastyczny materia? polimerowy, który mo?na wydrukowa?, po prostu wci?gaj?c surowiec do kszta?tu filamentu, ale jego ?rednica wynosi zwykle oko?o 1,75 mm i ma on w?a?ciwo?ci konwersji szybkiego roztworu sta?ego, aby zapewni?, ?e jest ?ci?ni?ty. Szybko topi si? przed wyj?ciem i mo?e by? szybko sch?odzony po wyt?aczaniu. Technologia fotograficznego druku trójwymiarowego wymaga, aby zawiesina by?a w stanie ciek?ym i mia?a w?a?ciwo?ci ?wiat?oczu?e.

Obecnie najcz??ciej stosowanymi trójwymiarowymi materia?ami polimerowymi do drukowania s? degradowalne alifatyczne materia?y poliestrowe, takie jak kwas polimlekowy (PLA) i polikaprolakton (PCL). Polikaprolakton jest pó?krystalicznym polimerem, który zosta? porzucony a? do powstania in?ynierii tkankowej i drukowania 3D, a PCL ponownie znajduje si? na scenie historycznej. Polikaprolakton ma doskona?e w?a?ciwo?ci reologiczne i lepkospr??yste po podgrzaniu, co czyni go jednym z najwa?niejszych materia?ów do drukarek opartych na osadzaniu stopionym. Polikaprolakton jest stabilny w organizmie przez okres do sze?ciu miesi?cy, po czym nast?puje stopniowa degradacja, a produkty uboczne s? nietoksyczne i nieszkodliwe dla organizmu ludzkiego. Kwas polimlekowy jest liniowym termoplastycznym alifatycznym poliestrem o dobrej biokompatybilno?ci i biodegradowalno?ci. Poniewa? jednak degradacj? kwasu polimlekowego osi?ga si? przez hydroliz? wi?zań estrowych, uwalnianie kwasu mlekowego powoduje spadek warto?ci pH w otaczaj?cym ?rodowisku p?ynów ustrojowych. Te kwa?ne produkty uboczne s? podatne na zapalenie tkanek i ?mier? komórek. Aby rozwi?za? ten problem, naukowcy po??czyli kwas polimlekowy z bioceramikami, aby przygotowa? rusztowania kompozytowe w celu poprawy ich bioaktywno?ci i utrudnienia powstawania kwa?nych ?rodowisk. Ion i wsp. [11] zastosowali technik? drukowania 3D do wytworzenia nowej struktury kompozytowej apatyt-wollastonit / kwas polimlekowy (AW / PLA), która odpowiada w?a?ciwo?ciom ko?ci korowej i g?bczastej. Wyniki eksperymentów z komórkami in vitro wykaza?y, ?e kompozytowe rusztowanie AW / PLA mo?e skutecznie promowa? proliferacj? i ró?nicowanie osteogenne mezenchymalnych komórek macierzystych pochodz?cych ze szpiku kostnego. W modelu ubytku czaszki szczura kompozytowe rusztowanie wykaza?o dobr? osseointegracj? i zdolno?? do promowania tworzenia nowej ko?ci.

Oprócz PLA i PCL, polipropylen (PPF) jest jednym z najlepiej przebadanych biodegradowalnych i zdolnych do fotoutwardzania materia?ów polimerowych do fotoutwardzania. Zazwyczaj drukowan? past? miesza si? z rozpuszczalnikiem DEF fumaranu dietylu, a tak?e dodaje si? fotoinicjator. Lepko?? roztworu i stosunek PPF do DEF maj? du?y wp?yw na proces drukowania i w?a?ciwo?ci mechaniczne stentu. Polieteroetherketon (PEEK) mo?na wytwarza? tylko za pomoc? technologii selektywnego spiekania laserowego ze wzgl?du na jego temperatur? topnienia 350 ° C. Jednak wysoka temperatura topnienia zapewnia równie? odporno?? na ciep?o PEEK, co czyni go stabilnym podczas sterylizacji parowej w wysokiej temperaturze. Jednak jako materia? biologiczny PPEK nie ma osseointegracji sprzyjaj?cej in?ynierii tkankowej i nie mo?na go dobrze ??czy? z naturaln? ko?ci?, dlatego ?atwo wywo?a? pewne reakcje odrzucenia, a cena jest droga [12].

Hydro?el jest polimerem utworzonym przez chemiczne sieciowanie lub fizyczne sieciowanie polimeru rozpuszczalnego w wodzie, ma trójwymiarow? struktur? sieciowanej sieci, a tak?e zawiera du?? ilo?? samej wody. Hydro?el ma w?a?ciwo?ci regulowanej wytrzyma?o?ci, podatno?ci na rozk?ad, modyfikacji funkcjonalnej itp. I mo?e by? stosowany jako mi?kki materia? na?laduj?cy mikro?rodowisko macierzy pozakomórkowej, co sprawia, ?e hydro?el ma szerokie mo?liwo?ci zastosowania w medycynie. Mo?na go wykorzysta? do przygotowania dwu- lub trójwymiarowych rusztowań do in?ynierii tkankowej i kontrolowanego uwalniania leków. Powszechnie stosowane trójwymiarowo drukowane pasty hydro?elowe dziel? si? g?ównie na trzy kategorie: jedn? wytwarza si? z naturalnych polimerów, takich jak alginian, agar, ?elatyna, celuloza, kolagen, fibroina jedwabiu, kwas hialuronowy itp. Jeden rodzaj jest przygotowywany z syntetycznych polimerów, takich jak jako poliakryloamid, poliuretan, glikol polietylenowy itp .; drugi to zawiesina na bazie hydro?elu z?o?ona z polimeru syntetycznego i polimeru naturalnego.

Spo?ród rozpuszczalnych w wodzie syntetycznych polimerów medyczny alkohol poliwinylowy (PVA) jest szeroko stosowany w dziedzinie in?ynierii tkankowej. PVA ma dobr? biokompatybilno??, jest nietoksyczny i ?atwo ulega rozk?adowi, mo?e by? rozpuszczony w wodzie o temperaturze 95 ° C, tworzy ?el i ma wysok? lepko??. Zhang i wsp. [13] przygotowali rusztowania kompozytowe MBG / PVA z po??czonymi porami. Dodatek PVA znacznie poprawi? wytrzyma?o?? materia?ów. Eksperymenty na zwierz?tach z wykorzystaniem modelu ubytku ko?ci czaszki szczura wykaza?y równie?, ?e rusztowanie MBG / PVA ma doskona?? aktywno?? osteoindukcyjn? i sprzyja tworzeniu nowej ko?ci i angiogenezie przy ubytku ko?ci.

Obecnie przeprowadzono wiele eksperymentów, w których komórki s? hodowane wspólnie z drukowanymi w 3D bios rusztowaniami. Wyniki pokazuj? równie?, ?e komórki mog? przetrwa? na ró?nych trójwymiarowych rusztowaniach i s? lepsze ni? zwyk?e dwuwymiarowe kultury. Ale to tylko dwuwymiarowy efekt komórek i materia?ów i nie umieszcza komórek bezpo?rednio w systemie drukowania. Bezpo?rednie mieszanie komórek z past? do drukowania jako nowy pomys? równie? wzbudzi?o szerokie zainteresowanie badaczy. Naturalne hydro?ele maj? dobr? kompatybilno?? cytow?. Jego sk?ad jest podobny do sk?adu macierzy pozakomórkowej, a jego zdolno?? do przylegania do bia?ek i komórek na powierzchni jest s?aba i prawie nie wp?ywa na proces metaboliczny komórek. Mo?e owija? komórki, transportowa? substancje od?ywcze i wydziela? metabolity. Andrea i in. [14] przetestowali bio-tuszowe formulacje kolagenu typu I i kwasu hialuronowego w ró?nych proporcjach i wyznaczyli optymaln? formu??, która umo?liwia bioprint, jednocze?nie wspieraj?c aktywno?? biologiczn? i wspieraj?c interakcje natywnej matrycy komórkowej. . Zastosowali ten preparat do budowy trójwymiarowej tkanki w?troby zawieraj?cej ludzkie pierwotne hepatocyty i komórki gwia?dziste w?troby i przetestowali dzia?anie acetaminofenu, wspólnego toksycznego dla w?troby. Wyniki pokazuj?, ?e po??czenie kolagenu metakrylanu metylu i kwasu hialuronowego tiolu daje prosty, drukowalny bio-atrament, który reguluje wzrost komórek mezenchymalnych i leczy leki. Miej w?a?ciw? reakcj?.

Rycina 3 Bioprint

Three-dimensional printing technology has great application prospects, but there are still many problems to be solved as the main members of the biomedical field. One of the problems lies in the limitations of the 3D printer’s own capabilities. Although its printing speed and printing accuracy have been greatly improved, in many cases it still cannot achieve the best level. Another major problem is the limitations of alternative biomaterials. Although many materials that can be printed have their own advantages, the materials used for transplantation must meet the requirements of physiological conditions and have a good response to the human body. In general, ideal orthopedic materials require the following characteristics: (1) printability, (2) biocompatibility, (3) excellent mechanical properties, (4) good degradability, and (5) by-products. Non-toxic and degradable, (6) good tissue biomimetic properties. Different types of printers have different material requirements, and these characteristics are sometimes difficult to fully satisfy. For example, in bone tissue engineering, on the one hand, a high-strength scaffold material is required to meet the growth and load of osteoblasts, but this also causes a problem of difficulty in scaffold degradation. Some soft materials with low strength are easy to print and are easily degraded, but they cannot be applied to load-bearing parts. In general, three-dimensionally printed pastes are used in the field of bone and cartilage repair due to their own hardness and natural bone proximity. Fundamentally, the choice of biomaterials is to balance their performance to achieve the desired material.

Bio-zawiesina polimerowa by?a szeroko badana, szczególnie w przypadku niedrogich elastomerów, takich jak PLA i PCL. Materia?y te maj? doskona?? biokompatybilno?? i w?a?ciwo?ci mechaniczne i s? szeroko stosowane jako materia?y pod?o?a. Oprócz tego w przysz?ych badaniach nale?y zwróci? uwag? na podatno?? na rozk?ad, krucho?? i cytokompatybilno?? materia?ów polimerowych. Materia?y ceramiczne, takie jak HA i β-TCP, tradycyjnie by?y uwa?ane za idealne materia?y na rusztowania do in?ynierii tkanek twardych i s? obecnie coraz cz??ciej stosowane w badaniach kompozytów ceramicznych i polimerowych. Dodanie materia?ów ceramicznych mo?na poprawi?. Wytrzyma?o?? stentu i w?a?ciwo?ci biologiczne kompozytu. Rozwój bio-gnojowicy hydro?elowej i systemu drukowania zbli?y? nas do drukowania wielofunkcyjnych systemów modelowych montowanych na komórkach i mamy nadziej?, ?e pewnego dnia zostanie wydrukowany narz?d. Proces ten rozpocz?? si? od badania zawiesiny supramolekularnego hydro?elu. Wreszcie, je?li technologia druku 3D ma by? zastosowana w medycynie, to jak przeprowadzi? masow? produkcj?, jak kontrolowa? jako?? i jak pokona? przeszkody w zarz?dzaniu, to wszystkie problemy, które nale?y rozwi?za?. Mimo ?e droga jest d?uga i d?uga, druk 3D ostatecznie zab?y?nie w dziedzinie in?ynierii tkankowej i medycyny!

Odniesienie

[1] Murphy SV, Atala A. Bioprint 3D tkanek i narz?dów [J]. Nature Biotechnology, 2014, 32 (8): 773–785.

[2] Guvendiren M, Molde J, Soares RMD, i in. Projektowanie biomateria?ów do drukowania 3D [J]. ACS Biomaterials Science & Engineering, 2016.

[3] Vermeulen M., Claessens T., Van Der Smissen, Van Holsbeke, De Backer, Van Ransbeeck, Verdonck. Wytwarzanie specyficznych dla pacjenta optycznie dost?pnych modeli dróg oddechowych poprzez modelowanie z fuzji. Rapid Prototyping Journal 2013, 19 (5), 312-318.

[4] Bertrand P, Bayle F, Combe C, Goeuriot P, Smurov I. Produkcja elementów ceramicznych metod? selektywnego spiekania laserowego. Appl. Surfowa?. Sci. 2007, 254 (4), 989–992.

[5] Derby B. Drukowanie i prototypowanie tkanek i rusztowań [J]. Science, 2012, 338 (6109): 921–6.

[6] Kang, H.-W .; Lee, SJ; Ko, IK; Kengla, C .; Yoo, JJ; Atala, A. System bioprintingu 3D do produkcji konstrukcji tkankowych w skali ludzkiej o integralno?ci strukturalnej. Nat. Biotechnol. 2016, 34 (3), 312–319.

[7] Xiaoyu Du, Shengyang Fu, Yufang Zhu. Drukowanie 3D rusztów na bazie ceramiki do in?ynierii tkanki kostnej: przegl?d. Journal of material chemistry B, 2018,6: 4397-4412.

[8] Fierz FC, Beckmann F, Huser M itp. Morfologia anizotropowych rusztowań hydroksyapatytowych z nadrukiem 3D. Biomaterials, 2008, 29 (28), 3799–3806.

[9] Jiawei Lu, Fan Yang, Qinfei Ke, Xuetao Xie, Yaping Guo. Modyfikowane porowate rusztowania z nanocz?stkami magnetycznymi do regeneracji ko?ci i terapii fototermicznej przeciw nowotworom. Nanomedycyna, 2018, 14 (3) ： 811-822

[10] A.E. Jakus, A.L. Rutz, S.W. Jordan, A. Kannan, S.M. Mitchell, C. Yun, K.D. Koube, S.C. Yoo, H.E. Whiteley, C.P. Richter, R.D. Galiano, W.K. Hsu, S.R. Stock, E.L. Hsu, R.N. Shah, Hyperelastic “bone”: A highly versatile, growth factor-free, osteoregenerative, scalable, and surgically friendly biomaterial, Sci Transl Med, 2016, 8:358.

[11] Ion Tcacencu, Natacha Rodrigues, Naif Alharbi, Matthew Benning itp. Osseointegracja porowatych struktur kompozytowych apatyt-wollastonit i poli (kwasu mlekowego) utworzonych przy u?yciu technik drukowania 3D. Mater Sci Eng C Mater Biol Appl, 2018, 90: 1-7.

[12] Hoath S.D, Vadillo D.C, Harlen O.G, McIlroy C, Morrison N.F, Hsiao W.K, Tuladhar T.R, Jung S, Martin G.D, Hutchings IM Drukowanie atramentowe s?abo elastyczne roztwory polimerów. J. Non-Newtonian Fluid Mech. 2014, 205,1–10.

[13] Zhang, JH; Zhao, SC; Zhu, YF; Huang, YJ; Zhu, M .; Tao, CL; Zhang, CQ Trójwymiarowy druk mezoporowatych rusztowań szklanych zawieraj?cych stront do regeneracji ko?ci. Acta Biomater. 2014, 10 (5), 2269-2281.

[14] Andrea Mazzocchi, Mahesh Devarasetty, Richard Huntwork, Shay Soker, Aleksander Skardal. Optymalizacja bioink hybrydowego kolagenu typu I z hialuronianem dla mikro?rodowisk w?trobowych 3D. Biofabrykacja, 2018, 11 (1) ： 015003.